Ngày 10/6/2019, Tòa án Nhân dân cấp cao tại TPHCM đã có Quyết định giám đốc thẩm số 146/2019/DS-GĐT về việc “Tranh chấp QSDĐ, yêu cầu hủy giấy chứng nhận QSDĐ”. Theo đó, Quyết định chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm số 41/KNGĐT-VKS-DS ngày 26/3/2019 của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại TPHCM về vụ án “Tranh chấp QSDĐ, yêu cầu hủy giấy chứng nhận QSDĐ” giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Quang Vinh với bị đơn là ông Cao Tấn Bình. Hủy toàn bộ bản án dân sự phúc thẩm số 114/2018/DS-PT ngày 26/3/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh Bình Dương và hủy bản án dân sự sơ thẩm số 03/2018/DS-ST ngày 5/2/2018 của Tòa án nhân dân thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương để xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
Phần đất tranh chấp giữa ông Nguyễn Quang Vinh với ông Cao Tấn Bình qua đo đạc thực tế có diện tích là 1.875,m2 cùng toàn bộ tài sản gắn liền với đất thuộc thửa 156 tờ bản đồ số 59 tọa lạc tại khu phố 3 phường Mỹ Phước thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương.
Có nguồn gốc được các đương sự xác định là của ông Nguyễn Văn Dươn và bà Phạm Thị Cúc, hiện do hộ ông Cao Tấn Bình đang quản lý sử dụng.
Tại chứng cứ là “Đơn xin giải quyết ruộng ấp 3 Xóm Xoài” ngày 7/01/1983 của ông Nguyễn Quang Minh thể hiện: “ông Nguyễn Văn Dươn là cậu của Nguyễn Quang Minh tôi đã ủy nhiệm và cấp cho cháu tôi từ năm 1970 theo tờ sao lục địa bộ ngày 15/9/1970, sổ ruộng số 623 ấp 3 Xóm Xoài được toàn quyền sử dụng”.
Tuy nhiên, trong biên bản giải quyết ruộng đất năm 1988 chỉ có nội dung giao cho ông Nguyễn Quang Minh diện tích 5.559m2 không thể hiện vị trí ở đâu. Theo lời khai một số nhân chứng như: ông Lê Văn Do là người thuê đất của ông Dươn xác định “đến năm1977 ông đã trả lại đất cho ông Dươn và ông Dươn cho lại ông Hoàng Xin (cha của ông Đông, ông nội ông Cao Tấn Bình) sử dụng cho đến nay”. Lời khai của ông Lương Văn Đủ nguyên Phó Chủ tịch xã (nay là phường Mỹ Phước), lời khai của ông Nguyễn Văn Thạnh nguyên là Tập đoàn trưởng Tập đoàn số 01, ông Cao Văn Sang nguyên là thư ký Tập đoàn số 01 “xác nhận việc điều hòa ruộng đất giải quyết cho bà con trong đó có phần đất giao lại cho ông Minh giáp suối và một phần đất do Tập đoàn số 01 quản lý nhưng ông Minh không đến nhận…”. Ngoài ra, bản tự khai và lời trình bày của bà Chúc (là chủ đất cũ) còn sống cũng xác định ông Dươn và bà Chúc không tặng cho đất cho ông Minh hay ông Vinh.
Ông Vinh khởi kiện yêu cầu ông Bình trả phần đất trên nhưng không xác định được vi trí phần đất ông Minh được giao tại thời điểm năm 1988. Theo đơn xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, ông Vinh kê khai diện tích 1.175m2 thuộc thửa 156, loại đất lúa, nguồn gốc do cha mẹ để lại nhưng ông Vinh không trực tiếp canh tác đất, chỉ thực hiện thủ tục xin cấp giấy chứng nhận trên hồ sơ, giấy tờ mà không đo đạc thực tế và những người liền ranh không ký là vi phạm tại mục 1.2.4 Phần 2 Thông tư số 346/1988/TT-TCĐC của Tổng Cục địa chính hướng dẫn thủ tục đăng ký lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tại Công văn số 507/UB-NC ngày 19/5/2005 của UBND huyện Bến Cát có nội dung: “Việc ông Cao Tấn Bình khiếu nại UBND thị trấn Phước Mỹ huyện Bến Cát ký xác nhận hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Nguyễn Quang Vinh đối với phần đất có diện tích 1.175m2 tọa lạc khu phố 3 thị trấn Mỹ Phước huyện Bến Cát là có cơ sở xem xét giải quyết…Do đó, UBND huyện tạm đình chỉ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình ông Vinh cho đến khi có kết quả giải quyết tranh chấp đất giữa ông Cao Tấn Bình với ông Nguyễn Quang Vinh”.
Trong khi đó, gia đình ông Cao Tấn Bình canh tác, sử dụng đất ổn định, liên tục từ năm 1977 (trên 30 năm), thực hiện nghĩa vụ thuế và chăm sóc, nuôi dưỡng bà Chúc (chủ đất cũ). Ông Minh thừa nhận phần đất tranh chấp do ông Bình là người đang trực tiếp quản lý, sử dụng.
Căn cứ công văn số 06/UBND ngày 28/1/2015, của UBND phường Mỹ Phước gửi Viện kiểm sát nhân dân thị xã Bến cát xác nhận bà Hiệp đứng tên trên trang 6 sổ tổng hợp chính thức tờ bản đồ số 24 thị trấn Mỹ Phước lập tháng 7/2001 (các thửa 156, 159, 161, 165) và kèm theo sổ pho tô. Đến ngày 31/3/2015, Viện kiểm sát Nhân dân thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương có biên bản xác minh việc đăng ký quyền sử dụng đất của bà Hiệp tại UBND phường Mỹ Phước. Do bà Hiệp và ông Bình là người đang trực tiếp sử dụng thửa đất số 156, 159 nên đứng tên tại sổ dã ngoại chính thức của UBND thị xã Mỹ Phước.
Từ các chứng cứ trên, có căn cứ xác định từ năm 1988 đến khi ông Minh chết năm 1996 thì ông Minh và gia đình ông Vinh không quản lý, sử dụng phần đất tranh chấp. Việc UBND thị xã Bến Cát cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Vinh là không đúng đối tượng theo quy định Điều 50 Luật Đất đai 2003.
Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm chỉ căn cứ vào việc ông Vinh được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và công văn trả lời của các cơ quan có thẩm quyền về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Vinh là đúng pháp luật để chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Vinh, buộc ông Bình trả đất là chưa xem xét toàn diện quá trình sử dụng đất, đăng ký kê khai của ông Bình như nhận định của quyết định giám đốc thẩm, đánh giá không đúng các quy định của pháp luật về đất đai, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự là ông Cao Tấn Bình.
Điều đáng nói là mặc dù trước đây ngày 27/4/2016, Tòa án Nhân dân cấp cao tại TPHCM cũng đã có Quyết định giám đốc thẩm số 55/2016/DS-GĐT để hủy hai bản án dân sự sơ thẩm và phúc thẩm và nêu các căn cứ, chấp nhận các kháng nghị của viện kiểm sát. Thế nhưng, Tòa án nhân dân thị xã Bến Cát và Tòa án nhân dân tỉnh Bình Dương đã xét xử lại và nội dung hai bản án mới không khác gì với hai bản án đã bị hủy trước đó. Bản án có nhiều điểm trái ngược với các nội dung kháng nghị của viện kiểm sát và những lập luận nêu căn cứ pháp lý từ quyết định giám đốc thẩm đã phân tích.
Dư luận đang mong mỏi lần xét xử tới, hội đồng xét xử sẽ công tâm, dựa vào các căn cứ và phân tích từ hai quyết định giám đốc thẩm trước đó, cũng như các kháng nghị của viện kiểm sát để có được bản án khách quan, công tâm, đúng quy định pháp luật.
Song Pha
(Theo báo Kinh doanh và Pháp luật 10/2019)
