TAND tỉnh Long An vừa tuyên dừng lần lượt hai phiên tòa phúc thẩm vụ án dân sự do ông Lê Văn Tới (ngụ huyện Châu Thành, Long An) và ông Võ Văn Sơn (ngụ huyện Mộc Hóa, Long An) kiện ông Nguyễn Văn Kim (ngụ xã Thuận Mỹ, huyện Châu Thành).
Ông Kim bị kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, do đã tự ý bốc mồ mả gia đình của ông Tới và ông Sơn.
Hài cốt đựng lẫn lộn trong bao thức ăn gia súc
Ngày 27-1-2019, dịp cuối năm âm lịch, gia đình ông Tới và ông Sơn đi tảo mộ ông bà thì phát hiện khu vực thuộc ấp Bình Trị 1, xã Thuận Mỹ, huyện Châu Thành có 1 ngôi mộ của bà nội ông Tới và 3 ngôi mộ ông sơ, ông cố, bà cố của ông Sơn chôn từ mấy chục năm qua đã bị san phẳng.
Hai gia đình này hốt hoảng chạy ngược xuôi hỏi thăm thì được biết ông Kim và con gái đã cho bốc mộ, san phẳng đất để bán cho người khác.
Cụ thể, do khi bán đất, người mua đất thấy có 5 ngôi mộ (trong đó có 4 ngôi mộ của gia đình ông Tới, ông Sơn) nên đã yêu cầu ông Kim phải giải tỏa sạch mới chịu mua. Trong hai ngày 26 và 27-12-2018, ông Kim và con gái ruột đã thuê người tới bốc mộ với giá 33 triệu đồng.
Điều đáng nói là tất cả số hài cốt của 5 ngôi mộ trên khi đào lên chỉ được gói trong các bao chứa thức ăn gia súc và đem đến để trong một ngôi chùa thuộc xã Thanh Vĩnh Đông.
Sau đó, ông Kim mới tìm đến gặp người thân của 1 trong 5 ngôi mộ trên, thỏa thuận xin di dời mộ. Còn 4 ngôi mộ của gia đình ông Tới và ông Sơn, ông Kim không hề liên hệ xin di dời.
Thấy hài cốt của người thân được gói sơ sài trong các bao chứa thức ăn gia súc, để lẫn lộn nhau, chẳng có một dòng ghi chú hài cốt nào là của ai, ông Tới và ông Sơn đã tố cáo hành vi trên đến Công an xã Thuận Mỹ, huyện Châu Thành.
Tuy nhiên, điều ông Tới và ông Sơn nhận được chỉ là sự hòa giải nhiều lần của chính quyền địa phương và hướng dẫn hai gia đình này gửi đơn đến tòa án để… đòi thiệt hại dân sự.
Theo các lời khai tại các biên bản hòa giải trước đó, ông Kim và con gái cho rằng khi bốc mộ đã có hỏi xin ông Lê Văn Đỏ (ngụ Tiền Giang). Tuy nhiên, ông Đỏ khai rằng mình chỉ có 1 ngôi mộ người thân trong số 5 ngôi mộ bị ông Kim mướn người bốc.
Khi con gái của ông Kim đến gặp ông nói để bốc mộ trên đất của ông Kim, ông đến nơi để chỉ chỗ phần mộ người thân của ông thì thấy cả 5 ngôi mộ đã được bốc xong rồi. Ông Đỏ có nhận 10 triệu đồng từ con gái ông Kim.
Cũng theo nhận định của hai phiên tòa sơ thẩm, thửa đất có các ngôi mộ bị bốc trên chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng thực tế do ông Kim sử dụng.
Có dấu hiệu hình sự?
Khi nhận được đơn khởi kiện dân sự của ông Sơn vào năm 2019, TAND huyện Châu Thành đã chú ý đến dấu hiệu hình sự về hành vi xâm hại mồ mả, hài cốt của vụ án. Do đó, tòa án đã gửi công văn đến cơ quan điều tra Công an huyện Châu Thành yêu cầu xác minh vụ việc có dấu hiệu hình sự.
Tháng 4-2020, cơ quan điều tra Công an huyện Châu Thành đã có công văn phúc đáp TAND huyện, khẳng định: ông Kim, con ruột ông Kim và người được thuê đã có hành vi bốc các phần mộ nêu trên nhưng về mặt chủ quan không cố ý xâm phạm đến mồ mả, hài cốt nên không cấu thành tội “xâm phạm mồ mả, hài cốt” quy định tại điều 319 BLHS.
Từ sự phúc đáp này của công an, cuối tháng 9-2020 TAND huyện Châu Thành lần lượt mở hai phiên sơ thẩm. Theo đó, tòa tuyên buộc ông Kim phải bồi thường cho ông Tới 14,9 triệu đồng tiền bù đắp tổn thất về tinh thần và 20 triệu đồng chi phí xây lại mộ; bồi thường cho ông Sơn 14,9 triệu đồng tiền bù đắp tổn thất về tinh thần và 60 triệu đồng chi phí xây lại 3 mộ.
Hài cốt ông bà đang nằm lẫn lộn trong các bao chứa thức ăn gia súc chưa biết phải xử lý sao, nghe tòa tuyên như vậy, cả ông Tới và ông Sơn đều kháng cáo.
Theo HĐXX tại hai phiên phúc thẩm vào ngày 19-12-2020 vừa qua, việc tạm ngưng phiên tòa phúc thẩm là do trong quá trình giải quyết vụ việc, phía nguyên đơn yêu cầu tòa tạm đình chỉ vụ án do các cơ quan tố tụng hình sự huyện Châu Thành đang xem xét vụ việc hình sự đối với hành vi xâm phạm mồ mả, hài cốt của ông Kim và những người liên quan.
Đồng thời, để có căn cứ xem xét giải quyết yêu cầu dân sự, TAND tỉnh có công văn gửi Công an và Viện KSND huyện Châu Thành đề nghị cung cấp thông tin giải quyết tin báo tố giác tội phạm, phía cơ quan điều tra có tiếp nhận thông tin tố giác tội phạm hay không và hiện đã xử lý đến giai đoạn nào theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự.
Đồng thời, TAND tỉnh yêu cầu cung cấp những tài liệu liên quan đến việc xử lý tin báo tố giác tội phạm trên.
Tuy nhiên, đến nay TAND tỉnh Long An vẫn chưa nhận được phúc đáp của 2 cơ quan trên nên chưa có cơ sở để giải quyết vụ án theo quy định.
Theo luật sư Nguyễn Ngô Quang Nhật (Đoàn luật sư TP.HCM), Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã có quy định cụ thể về tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt tại điều 319.
Về mặt khách quan, khi xác định hành vi vi phạm tội danh này thì cơ quan chức năng sẽ xem xét đến cả các yếu tố như phong tục, tập quán, truyền thống, tín ngưỡng tâm linh… đối với những người thân của người đã mất để có thể xác định hành vi xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt đã đến mức cần truy cứu trách nhiệm hình sự hay chưa.
Có lẽ đó là lý do mà tòa án đã có văn bản gửi cơ quan điều tra làm rõ dấu hiệu trong sự việc nêu trên.
Còn về văn bản trả lời của cơ quan điều tra cho rằng phía ông Kim có hành vi bốc các phần mộ trên nhưng về mặt chủ quan không cố ý xâm phạm đến mồ mả, hài cốt nên không cấu thành tội “xâm phạm mồ mả, hài cốt” là chưa thỏa đáng.
Bởi vì luật có quy định rõ là việc đào mồ mả dù với bất kỳ mục đích gì mà xâm phạm trực tiếp đến xác, hài cốt, tro hài cốt của người chết, xâm phạm đến sự nguyên dạng của xác, hài cốt, tro hài cốt hoặc làm hao hụt hài cốt, tro hài cốt đã mai táng, di chuyển vị trí chôn cất xác, hài cốt, tro hài cốt… trái với ý chí của những người thân thích của người chết (trừ trường hợp phải di dời mồ mả theo quyết định của cơ quan chức năng có thẩm quyền), thì đều có thể bị xem xét xử lý hình sự.
Tội phạm này được thực hiện có thể do các động cơ, mục đích khác nhau. Do đó, việc xem xét đánh giá là có cố ý hay không thì không phải là dấu hiệu bắt buộc của tội danh này.
Theo Tuoitre
